Makaleler

Kullanıcı Oyu:  / 9

En KötüEn İyi 

 

NOT: Saygıdeğer meslekdaşlarım, kitaplarımızdan ücretsiz birer örnek akademik kopya edinebilmek için lütfen tıklayın.

 

 

Uluslararası İktisadi Örgütler

 

Dünyanın siyasi tarihini; feodal devletler, imparatorluklar, milli devletler ve nihayet uluslararası örgütler dönemi şeklinde özetlemek mümkündür. Konuları itibariyle iktisadi, siyasi, askeri ve kültürel amaçlı, kapsamı itibariyle de bölgesel ve küresel boyutta faaliyet gösteren uluslararası örgütlerin, 20. yüzyıla tam manasıyla damgasını vurduğunu ve içinde bulunduğumuz 21. yüzyılda da aynı etkinliklerinin artarak devam ettiğini görmekteyiz.

Dünyadaki siyasi yapılanmanın “Bütünleş-Dağıl-Bütünleş” şeklinde gerçekleştiğini söylemek mümkündür. Bu itibarla uluslararası örgütlerin, dağılan imparatorlukların ve sona eren sömürgeciliğin ardından güç kaybına uğrayan sanayileşmiş ülkeler tarafından kuruldukları görülmektedir.

Dolayısıyla geçtiğimiz yüzyılı, bu günü ve geleceği anlayabilmek; küresel ve bölgesel ölçekte etkin olan IMF, Dünya Bankası, WTO, BM, AB, ECO ve KEİ gibi örgütleri tanımadan ve bunların ürettiği politikaların ülke grupları üzerine etkilerini görmeden mümkün değildir. İlgili kaygılarla hazırlanan bu kitapta; küre üzerindeki iktisadi örgütlerin kuruluş amaçlarını, çalışma metotlarını, politikalarını ve bu politikaların azgelişmiş ülkelere yansımalarını bulmanız mümkündür.

 

 

İçindekiler

GİRİŞ:12

 

Birinci Ayrım   15

MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ  15

I. Milletlerarası Örgütlerin Doğuş Nedenleri15

II. Milletlerarası Örgütlerin Amaçları17

III. Milletlerarası Örgütler ve Uluslararası İlişkiler19

IV. Milletlerarası Örgütlerde Üyelik  20

V. Milletlerarası Örgütlerin Sınıflandırılması22

A. Üye Kabulüne Göre  22

B. Kurucularına Göre  22

C. Faaliyet Alanına Göre  22

a. Genel Amaçlı Örgütler23

b. Askeri Örgütler23

c. Kültürel Örgütler23

d. Ekonomik Örgütler23

VI. Milletlerarası Örgütler Bağlamında Küreselleşme ve Bölgeselleşme Süreci24

A. Doğal Küreselleşme  24

B. Yönlendirilen Küreselleşme  25

C. Bölgeselleşme Oluşumları25

VII. Milletlerarası Örgütler ve Gelişmişlik Olgusu  26

 

İkinci Ayrım   29

MİLLETLERARASI İKTİSADİ BÜTÜNLEŞME TEORİSİ  29

I. Milletlerarası İktisadi İşbirliği Yapılanması30

II. Milletlerarası İktisadi Bütünleşmeler31

A. İktisadi Bütünleşmelerin Amaçları32

a. Dış Ödemeler Güçlüklerinin Giderilmesi32

b. Uluslararası Ticaret ve Sermaye Hareketlerinin Serbestleştirilmesi32

c. Gelişmekte Olan Ülkelerin Kalkınmalarına Fırsat Oluşturma  33

d. Ekonomik ve Siyasi Alanda Etkinlik Sahasını Genişletme  33

B. İktisadi Bütünleşme Aşamaları33

a. Serbest Ticaret Alanı34

b. Gümrük Birliği35

c. Ortak Pazar35

d. İktisadi Birlik  36

e. Siyasi Birlik  36

C. İktisadi Bütünleşmelerin Başarı Şartları37

a Coğrafi Yakınlık  37

b. İktisadi Yakınlık  38

c. Faktör Donanımı Hali38

d. Siyasi Yakınlık  39

e. Kültürel Yakınlık  39

f. Askeri Yakınlık  40

D. Ekonomik Bütünleşmelerin Etkileri40

a. Ticaret Yaratıcı Etkiler40

b. Ticaret Saptırıcı Etki41

c. Üretim ve Tüketim Etkisi41

d. Ticaret Hadlerine Etkileri42

e. İktisadi Bütünleşmeler ve Kutuplaşma Teorisi42

f. İktisadi Birlikler ve İkinci En İyi Teori42

 

Üçüncü Ayrım   45

MİLLETLERARASI MALİ ve FİNASAL KURULUŞLAR   45

I. Bretton Woods Konferansı ve Sonuçları48

A. Bretton Woods Konferansını Hazırlayan Şartlar48

B. Konferansta Tartışılan İngiliz Teklifi: Keynes Planı50

C. Konferans İçin ABD’nin Teklifi: White Planı51

D. Keynez ve White Planlarında Ortak Talepler52

E. Keynez ve White Planlarında Farklı Talepler52

F. Konferansın Sonucu  53

II.  Uluslararası Para Fonu (IMF)54

A. IMF’nin Amaçları54

B. IMF’nin Organları56

a. Genel Kurulu  56

b. Yönetim Kurulu  56

c. Genel Sekreterlik (Fon Personeli)57

C. IMF’ye Üyelik  57

D. IMF Sisteminde KOTA   58

E. IMF ve Bretton Woods (BW) Sistemi59

a. Bretton-Woods’da Döviz Kuru Sistemi60

b. Bretton Woods Sisteminde ABD Doları61

c. BW Sisteminin Yıkılışı62

d. IMF’nin Yeni Görevleri ve Yeni uluslararası Para Sistemi63

F. IMF’nin Finansman Kaynakları65

G. Dünden Bugüne IMF Kredileri66

a. Kredi Dilimi Politikası66

b. IMF Kolaylıkları ve Tavizli Krediler67

i.Yoksulluğu azaltıcı ve büyümeyi kolaylaştırıcı krediler67

ii. Dış şoklara karşı korunma kolaylığı kredileri68

iii. Genişletilmiş Fon kolaylığı kredileri68

iv. Ek Finansman kolaylığı kredileri68

v. Telafi edici finansman kolaylığı kredileri69

vi. Olağanüstü hal kredileri69

C. IMF’nin Kredi Politikası ve Gelişmekte Olan Ülkeler69

H. Özel Çekme Hakkı (SDR)72

a. SDR Oluşturulması73

b. SDR’nin Değeri ve Faizi73

İ. IMF’nin Teknik Yardım Faaliyetleri74

III. Dünya Bankası Grubu  75

A. Uluslararası Yeniden İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD)76

a. IBRD’nin Amaçları77

b. IBRD’nin Yapısı ve Yönetimi78

i. IBRD’ye Üyelik  78

ii. Genel Kurul79

iii. Yönetim Kurulu  79

iv. Sekreterya  80

c. IBRD’nin Finansman Kaynakları81

i. Üyelerden Toplanan Sermaye  81

ii. Aldığı Borçlar81

iii. Faaliyet Gelirleri81

d. IBRD’nin Kredi Politikasının Esasları82

e. IBRD Kredilerinin Değerlendirilmesi83

B. Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA)84

a. IDA’ya Üyelik, Sermaye Yapısı ve Oy Gücü  84

b. IDA’nın Kurumsal Yapısı85

c. IDA’nın Finansman Kaynakları86

d. IDA’nın Kredi Politikasının Esasları86

C. Uluslararası Finansman Kurumu (IFC)87

a. Yapısı ve Yönetimi88

b. IFC’nin Amaçları88

c. Sermayesi ve Oy Gücü  89

d. IFC Kredileri ve Politikası90

e. IFC’nin Teknik Kolaylıkları91

D. Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA)91

a. MIGA’nın Örgüt Yapısı92

b. MIGA’nın Sunduğu Hizmetler92

i. Kar Taşıma Riski93

ii. Sözleşme İhlali Riski93

iii. İç Çatışma, Terör ve Savaş Riski93

iv. Kamulaştırma Riski93

E. Yatırım Uyuşmazlıkları Çözümünün Uluslararası Merkezi (ICSID)95

F. Dış Borç Eyleminin Değerlendirilmesi96

a. Karşı Ülkenin Ekonomi Politikalarına Müdahale Edebilmek  96

b. Kendi Malları için Pazar Oluşturabilmek  96

c. Karşı Ülkeyi Siyasi Alanda Kendi Kontrol Sahasında Tutabilmek  97

d. Ülkedeki Sermaye Arz Fazlasını Dışarı Atarak, Makro Ekonomik Dengeleri Kurmak  97

e. Faiz Geliri Elde Edebilmek  98

f. Sermaye Kavramı ve Oluşturulan Borç Alma İhtiyacı99

G. Dünya Bankası Politikaları ve Yoksulluk  101

H. Azgelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler ve Dünya Bankası Politikaları102

 

Dördüncü Ayrım   108

MİLLETLERARASI İKTİSADİ KURULUŞLAR   108

I.         Avrupa Birliği110

A. AB Yönetimi111

a. Avrupa Komisyonu  112

b. Avrupa Parlamentosu  112

c. Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi113

d. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi114

B. Avrupa Birliği’nin Tarihi Süreci116

C. Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri118

a. Ankara Antlaşması ve Katma Protokol119

b. AB Sürecinde Gümrük Birliği Aşaması121

c. Avrupa Birliği Genişleme Sürecinde Türkiye  122

II. Tarife ve Ticaret Genel Antlaşması (GATT)123

A. GATT’ın Amacı, Yapısı ve Yönetimi124

B. GATT’ın Temel Prensipleri125

a. En Çok Kayrılan Ülke Prensibi ve Muafiyetleri126

b. Dış Ticaret Korumaları Ancak Tarifelerle Yapılmalıdır126

c. Tarife İndirmenin Karşılıklılığı ve Bağlayıcılığı127

d. GATT Süreci ve Haksız Rekabet128

i. Haksız Rekabete Karşı Anti-Damping Önlemleri129

ii. Sübvansiyonlara (mali desteğe) Karşı Telafi Edici Vergi Uygulaması129

iii. Çok Elyaflılar Antlaşması (MFA)130

e. GATT’ın Arabuluculuk Vazifesi130

III. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)131

A. Dünya Ticaret Örgütü’nün Yapısı132

B. Dünya Ticaret Örgütü ve Görevleri133

C. DTÖ’nün Karar Alma Şekilleri135

D. DTÖ'da Uyuşmazlıkların Halli135

E. DTÖ ve GATT Arasındaki Farklar136

F. DTÖ ve Tarım Politikaları137

a. DTÖ’nün Tarım Politikaları ve Türkiye  138

b. Türkiye’nin Tarım sektörü için Yapması Gerekenler139

c. DTÖ Tarım Politikalarının Artı ve Eksileri140

G. Gelişmekte Olan Ülkeler ve DTÖ   140

IV. Milletlerarası Ticaret Odası142

A. MTO’nın Yönetim Şekli142

B. MTO Organları143

C. MTO’na Bağlı Organizasyonlar144

D. MTO’nun Sorun Çözme Yolları144

a. Uzlaştırma Yöntemi144

b.Tahkim Divanı ve Hakem Heyeti145

V. Milletlerarası Ödemeler Bankası: (BIS)146

A. BIS’in Amaçları146

B. BIS’in Organları147

C. BIS’in Faaliyetleri147

a. Mali ajan ve Mutemetlik Faaliyetleri148

b. Milletlerarası Parasal İşbirliğine Ait Faaliyetler148

c. BIS’in Bankacılık Faaliyetleri149

VI. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansları (UNCTAD)150

A. UNCTAD’ın Örgüt Yapısı151

B. UNCTAD Konferanslar Serisi152

a.         UNCTAD-I  152

b.         UNCTAD-II  153

c.         UNCTAD-III  153

d.         UNCTAD-IV   154

e.         UNCTAD V.154

f. UNCTAD VI.154

g. UNCTAD VII.155

h. UNCTAD VIII  155

ı. UNCTAD IX   156

i. UNCTAD X   156

j. UNCTAD XI  157

k. UNCTAD XII  157

C. UNCTAD Konferanslarının Genel Değerlendirilmesi158

VII. Birleşmiş Milletler Kalkınma Ajansı (UNDP)159

A. UNDP’nin Amacı160

VIII. Birleşmiş Milletler Sanayi ve Kalkınma Örgütü  (UNIDO)161

 

Beşinci Ayrım   164

MİLLETLERARASI ÖZEL İHTİSAS ÖRGÜTLERİ  164

I. Uluslararası Çalışma Örgütü  (ILO)164

II. Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)166

III. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO)168

DSÖ Görevleri169

IV. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA)170

 

Altıncı Ayrım   172

MİLLETLERARASI İKTİSADİ OLUŞUMLAR   172

I. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)172

A. OECD’ye Üyelik ve Katılım   173

B. OECD’nin Amaç ve Faaliyetleri174

II. G-7 (G-8) Ülkeleri175

A. G-7 Zirvelerinin Amaçları176

B. G-7’nin Ekonomik Gücü  177

III. G 20 Ülkeleri177

IV. DAVOS Toplantıları179

A. Davos Toplantılarının Kurumsallaşması180

B. Davos Toplantılarının Etkileri180

V. Dünya Sosyal Forumu  181

A. DSF Nasıl Ortaya Çıktı?  182

B.  DSF’nin İlkeleri182

 

Yedinci Ayrım   186

TÜRKİYE’NİN ETKİN OLDUĞU MİLLETLERARASI KURULUŞLAR   186

I. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ)186

A. KEİ'nin Amaçları ve Kapsamı188

B. KEİ'nin Yapısı ve Organları189

a. KEİ Dışişleri Bakanları Toplantısı189

b. KEİ Parlamentolar arası Asamblesi190

c. KEİ Konseyi190

d. Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası191

e. Çalışma Grupları191

II. Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği (RCD)192

III. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO)193

A. Ekonomik İşbirliği Teşkilatının Genişlemesi193

B. ECO’nun Yapısı ve Faaliyet Alanları194

C. Teşkilatın Çalışma İlkeleri195

D. Ekonomik İşbirliği Teşkilatının Hedefleri196

IV. İslam Konferansı Teşkilatı198

A. İKO’nün Hedefleri201

B. İKO’nun Yapısı201

C. İKO’ya Üyelik  203

V. İslam Ülkeleri Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK)203

IV. Uluslararası Örgütler, Küreselleşme ve Türkiye  205

 

Değerlendirme-Sonsöz  209

EK-I  211

Uluslararası Kuruluşlarla İlgili Kısaltmalar ile Türkçe ve İngilizce Anlamları211

Yararlanılan Kaynaklar  215