Makaleler

Kullanıcı Oyu:  / 10

En KötüEn İyi 

NOT: Saygıdeğer meslekdaşlarım, kitaplarımızdan ücretsiz birer örnek akademik kopya edinebilmek için lütfen tıklayın 

 

DÜNYA EKONOMİSİ

Küreselleşmenin yoğunlaştığı günümüz koşullarında milli ekonomik sorunları, küresel tehdit ve fırsatları dikkate almadan, küresel meseleleri de milli problemleri yerinde çözmeden, halledebilmek mümkün gözükmemektedir.

 

Ayrıca, iktisadi kalkınma ekseninde iktisat teorisinin yeniden sorgulanması bağlamında, sosyal bir disiplin olan iktisadın genel geçerliliğinin olmayışı, her milleti döneminin ve şartlarının gereği olan bağımsız iktisat politikalarını oluşturmaya zorlamaktadır. 

 

Özellikle sermaye olgusunu, kapital merkezli bir anlayıştan arındırarak,  insana dayalı; beşeri ve sosyal sermayeyi de içine alacak tarzda yenide tanımlanması zorunluluğu bulunmaktadır.

 

İlgili kaygılarla kaleme alınan bu kitapta, Dünya’nın kahir ekseriyetine hâkim olan azgelişmişlik ve yoksulluk problemlerinin çözümü için alışılmışın dışındaki iktisadi yaklaşımları ve çözüm önerilerini bulmanız mümkündür.

 

İÇİNDEKİLER

 

 

BAŞLARKEN 1

 

Bölüm I
DÜNYA EKONOMİSİNİN KISITLARI VE FIRSATLARI

 1.1. NÜFUS TEHDİT Mİ YOKSA FIRSAT MI? 5

 A. Dünya Nüfusunun Gelişimi 7

 B. Nüfus, Doğal Kaynak ve Üretim İlişkisi 12

 C. Nüfusun Pozitif Etkileri ve Malthus’a Cevap 14

 D. Nüfus Artışının Olumsuz Etkileri 15

 E. Nüfus Artışı ve Göç Olgusu 16

 a. 19. yy’da Avrupa’dan Sömürge Ülkelere Göç 17

 b. 20. yy’da Gelişmekte Olan Ülkelerden Avrupa’ya Göç 18

 c. Nüfus Artışının Diğer Etkileri 21

 F. Nüfusu Etkileyen Faktörler 23

 G. Uygulanabilecek Nüfus Politikaları 25

 1.2. DOĞAL KAYNAKLARIN SINIRLILIĞI VE İKTİSADİ GELİŞME 27

 A. Doğal Kaynak Nedir? 29

 B. Doğal Kaynak ve Üretim İlişkisi 30

 C. Doğal Kaynakların Çoğalabilme Özelliği 31

 D. Kullanımına Göre Doğal Kaynak Çeşitleri 32

 a. Dünyada Beslenme Sorunu ve Gıda Arzı 37

 b. Enerji Kaynakları 40

 c. Gıda ve Enerji Kaynağı Olarak Su 42

 d. Sanayi Ham Maddeleri ve Madenler 45

 E. Ekonomik Kaynaklarla İlgili Temel Problemler 48

 a. Doğal Kaynaklar Biter mi? 48

 b. Doğal Kaynak Dağılımı ve Kullanımındaki Farklılık 49

 c. Doğal Kaynakların Belli Tekellerde Toplanması 50

 1.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA/HAYAT, ÇEVRE SORUNLARI VE KÜRESEL ISINMA 51

 A. Sürdürülebilir Kalkınma 51

 B. Sürdürülebilir Kalkınmayı Tehdit Eden Algılar 53

 a. Sınırsız Olan İhtiyaçlar Değil, İhtiraslardır 53

 b. İktisadi Amaç; Kârı Değil, Faydayı Çoğaltır 54

 C. Sürdürülebilir Kalkınma/Hayat ve İklim Değişikliği 55

 a. Küresel Isınma 56

 b. Kyoto Protokolü 57

 c. Kyoto Protokolünü İmzalamamak… 58

 D. Sürdürülebilir Kalkınma ve Yaşlı Dünyamız 59

 E. Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma 60

 F. Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevrecilik İkilemi 62

 G. Sürdürülebilir Kalkınma İçin Muhtemel Politikalar 64

 a. Sosyal İçerikli Politikalar 64

 i. Sosyal Sorumluluk Bilincinin Gelişimi 65

 ii. Sürdürülebilir Kalkınma Yerine Sürdürülebilir Hayat 65

 b. Maddi Kaynak İçerikli Politikalar 66

 i. Doğaya Karşı Genel Tutumumuz 67

 ii. Alan Politikaları 68

 Bölüm II
AZGELİŞMİŞLİK, YOKSULLUK VE MÜCADELE POLİTİKALARI

 2.1. AZGELİŞMİŞ ÜLKELERİN İKTİSADİ VE SOSYAL SORUNLARI İLE EKONOMİK ÖZELİKLERİ 72

 A Az Gelişmişlik Kavramı 72

 B. Az Gelişmişlik Sorunu 75

 C. Az Gelişmişlik Teorileri 80

 a. Kapalı Çember Kuramı: R. Nurkse 80

 b. Büyük İtiş Kuramları: P. R. Rodan 81

 c. İkili Yapı Kuramları: J. Boeke - W. Lewis 82

 d. Tarihsel Büyüme Aşamaları Kuramı: W. Rostow 82

 i. Geleneksel Toplum 83

 i. Kalkışa Hazırlık 83

 iii. Kalkış 83

 iv. Olgunluğa Geçiş 83

 v. Kitle Tüketim Çağı 83

 e. Dengesiz Büyüme Modeli: A.O. Hirschman 84

 f. Girişim Yeteneği ve Davranış Tercihlerine Dayalı Kuramlar 84

 g. Uluslararası Bağımlılık Teorisi 85

 h. Marksist İktisat 85

 D. Az Gelişmiş Ülkelerin Özellikleri 86

 a. Ekonomik Özellikler 86

 i. Kişi Başına Düşük Gelir 86

 ii. Dengesiz Gelir Dağılımı 86

 iii. Büyük Oranlı Yoksulluk 87

 iv. Yüksek Oranlı İşsizlik ve Eksik İstihdam 87

 v. Tarım Sektörünün Hakim Niteliği 88

 b. Az Gelişmiş Ülkelerde Sosyal Yapı 89

 i. Nüfus 89

 ii. Eğitim 90

 iii. Sağlık 90

 iv. Az Gelişmiş Ülkelerde Sosyal İlişki ve Güven Düzeyi 91

 c. Az Gelişmiş Ülkelerin Siyasi ve İdari Özellikleri 92

 d. Az Gelişmiş Ülkelerde Çiftli Yapı 93

 2.2. KÜRESEL YOKSULLUK VE MÜCADELE POLİTİKALARI 94

 A. Yoksulluk Nedir? 95

 B. Yoksulluğun Nedenleri 96

 C. Dünyada Yoksulluğun Gelişimi 99

 D. Küreselleşme ve Yoksulluk 102

 E. Yoksullukla Mücadele Stratejileri 109

 a. Liberal Yaklaşımda Yoksullukla Mücadele 110

 b. Sosyal Refah Devleti Düşüncesi ve Yoksulluk 111

 i. Vergi Politikası ile İlgili Öneriler 111

 ii. Kamu Harcamaları Politikasıyla İlgili Öneriler 111

 c. Yoksullukla Mücadelede Alınabilecek Diğer Önlemler 112

 i. Sosyal İçerikli Politikalar 112

 ii. İktisadi İçerikli Politikalar 113

 2.3. İKTİSADİ KALKINMA POLİTİKALARININ İKTİSADİ OLMAYAN DİNAMİKLERİ 114

 A. İktisadi Kalkınma ve Coğrafya 115

 B. Tarihi Süreç ve Milletlerin İktisadi Kalkınma Çabaları 117

 C. Din, Kültür ve İktisadi Kalkınma 118

 a. Talebe Yönelik Davranışlar ve Din 119

 i. İhtirasların Kontrolünde Değerler Sistemi ve Din 119

 ii. İhtiyaçların Karşılanmasında Değerler Sistemi ve Din 120

 b. Din Eksenli Düşüncenin Evrimi ve Üretim 120

 i. Avrupa İktisadı: Katolik ve Protestanlık ile İktisadi Kalkınma İlişkisi 121

 ii. Asya İktisadı: Eş’arî ve Maturîdî İnanç Esasları ile İktisadi Kalkınma İlişkisi 123

 iii. Anadolu Türklerinin İnanç Ekseni 125

 c. Özet: İktisadi Kalkınma ve İktisadi Olmayan Değerler 127

 D. İktisadi Kalkınma Sürecinde Üretim Faktörlerinin Yeniden Değerlendirilmesi 128

 E. İktisadi Kalkınma Ekseninde Sermayenin Yeniden Tanımlanması 131

 a. Beşeri Sermaye ve İktisadi Kalkınma 132

 i. Beşeri Sermayenin Tanımlanması 132

 ii. Fiziki ve Beşeri Sermayenin Karşılaştırılması 133

 iii. Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi 134

 iv. Beşeri Sermayenin Etkin Kullanımı 135

 b. Sosyal Sermaye ve Az Gelişmiş Ülkelerde İktisadi Kalkınma 138

 i. Sosyal Sermayenin Tanımlanması ve Oluşumu 138

 ii. Sosyal Sermayenin Fiziki-Mali ve Beşeri Sermaye ile Etkileşimi 139

 iii. Sosyal Sermaye ve İktisadi Kalkınma 141

 iv. Sosyal ve İdari Yapı Ekseninde İktisadi Kalkınma 143

 c. Az Gelişmiş Ülkelerde Fiziki ve Mali Sermaye ile İktisadi Kalkınma İlişkisi 145

 F. Özet: Gayri İktisadi Değerler ve Ekonomik Kalkınma 146

 Bölüm III
DÜNYA EKONOMİSİNDEN KÜRESEL EKONOMİYE

 3.1. KÜRESELLEŞME VE KÜRESELLEŞTİRİLME TARTIŞMALARI 150

 A. Küreselleşmeyi Tanımlamak ve Anlamak 150

 B. Küreselleşme Türleri 153

 a. Konusu İtibariyle Küreselleşme Türleri 153

 i. İktisadi Küreselleşme 154

 ii. Siyasi Küreselleşme 155

 iii. Kültürel Küreselleşme 156

 iv. Askeri Küreselleşme 157

 b. Gerçekleşme Şekline Göre Küreselleşme 158

 i. Doğal Küreselleşme 158

 ii. Yönlendirilen Küreselleşme 159

 C. Küreselleşme ve Bölgeselleşme 160

 D. Küreselleşirken Etnik ve Dini Ayrışma 161

 E. Milli Devletten, Küresel Devlete mi? 162

 a. Devlet Yapılanmasının Amacı ve Oluşumu 162

 b. Devlet Yapılanmasının Aşamaları ve Milli Devlet 164

 c. Milli Devletin Sonu mu Geliyor? 165

 i. Milli Devleti Tehdit Eden Gelişmeler 164

 ii. Milli Devleti Koruyan Unsurlar 167

 3.2. KÜRESELLEŞME EKSENİNDE ULUSLARARASI SERMAYE HAREKETLERİ, ETKİLERİ VE OLASI ÖNLEMLER 168

 A. Sermayenin Anlamı ve Gerekliliği 169

 B. Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Çeşitleri 171

 a. Kullanımına Göre: Doğrudan ve Dolaylı 171

 b. Kullananı İtibariyle: Resmi ve Özel 172

 c. Süresine Göre: Uzun ve Kısa Vadeli 172

 C. Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Sebepleri 173

 a. Döviz Piyasalarındaki Arz ve Talep Dengesizliği 173

 b. Merkez Ülkelerde Sermayenin Azalan Marjinal Kârlılığı 174

 c. Merkez'in Kirli Ağır Sanayii Uzaklaştırma Arzusu 175

 d. İletişim Teknolojisindeki Yenilikler 176

 e. Milli Ekonomilere Neo Liberal Politika Baskıları 176

 D. Küresel Sermaye Hareketlerinin Yansımaları 177

 a. Sermaye Hareketlerinin Uzun Süreli Yansımaları 178

 b. Sermaye Hareketlerinin Orta Süreli Yansımaları 179

 c. Küresel Sermayenin Kısa Süreli Şok Etkileri 180

 E. Küresel Sermaye Hareketlerinin Denetimi 181

 a. Sermaye Denetiminin Teorik Altyapısı 182

 i. Makroekonomik Yönetim ve Ödemeler Dengesi 182

 ii. Kurumların ve Finansal Piyasaların Gelişimi 181

 iii. Finansal Piyasalarda İstikrarı Sağlama 181

 b. Sermaye Denetiminin Çeşitleri 183

 i. Sermaye Hesabı İşlemleri Kontrolleri 182

 ii. Döviz İşlemlerine Yönelik Denetimler 183

 iii. Tobin Vergisi ve Sermaye Hareketlerinin Kontrolü 186

 iv. Faizsiz Zorunlu Rezerv Uygulaması 187

 v. Önceden Haber Verme Koşulu 187

 c. Uygulamada Küresel Sermaye Kontrolleri 188

 d. Son Söz 190

 3.3. BÖLGESELLEŞME VE KÜRESELLEŞME EKSENİNDE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER 191

 A. Uluslararası Örgütlerin Doğuş Sebepleri 192

 B. Milletlerarası Örgütlerin Hedefleri 193

 C. Milletlerarası İktisadi Bütünleşmeler 196

 a. İktisadi Bütünleşmelerin Amaçları 196

 b. İktisadi Bütünleşme Aşamaları 197

 i. Serbest Ticaret Alanı 197

 ii. Gümrük Birliği 196

 iii. Ortak Pazar 196

 iv. İktisadi Birlik 196

 v. Siyasi Birlik 197

 c. İktisadi Bütünleşmelerin Başarı Koşulları 199

 d. Ekonomik Bütünleşmelerin Etkileri 202

 D. İktisadi Bütünleşme Örgütleri 205

 a. Avrupa Birliği 205

 b. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) 207

 c. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) 209

 E. Küresel İşbirliği ve Uyum Örgütleri 210

 a. Uluslararası Para Fonu (IMF) 210

 b. Dünya Bankası (WB) 213

 i. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası 214

 ii. Uluslararası Kalkınma Ajansı (IDA) 215

 iii. Uluslararası Finans Kurumu (IFC) 216

 iv. Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) 216

 v. Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) 217

 c. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 218

 Bölüm IV
SOSYAL VE İKTİSADİ YAPIDAKİ DÖNÜŞÜMLER

 4.1. TARIM TOPLUMUNDAN BİLGİ TOPLUMUNA DÖNÜŞÜM 220

 A. Tarım Toplumu 221

 a. Tarım Toplumlarının Ortak Özellikleri 222

 b. Tarım Toplumunun Etkileri 222

 B. Sanayi Toplumu 223

 a. Sanayi Devriminin Alt Yapısı 224

 b. Sanayi Toplumunun Özellikleri 225

 C. Bilgi Toplumu 226

 a. Bilgi ve Enformasyon 226

 b. Bilgi Toplumunun Tanımlanması 227

 c. “Emek-Değer” Algısından “Bilgi Değer” Algısına 229

 d. Bilgi Ekonomisi 230

 e. Sanayi Ekonomisi ile Bilgi Ekonomisinin Karşılaştırması 232

 f. Bilgi Ekonomisi ve İstihdam İlişkisi 234

 g. Bilgi Ekonomisi ve Kamu 237

 4.2. MAKRO EKONOMİ POLİTİKALARINDAKİ EKSEN KAYMASI 238

 A. Toprak Değer Sistemi: Feodal Düzen 239

 a. Feodal Düzenin Oluşumu 240

 b. Feodal Sistemde Siyasi İktisadi ve Sosyal Yapı 240

 c. Feodalizmin Yıkılışı 242

 B. Altın Değer Sistemi: Merkantilizm 243

 a. Merkantilist Sistemin Gün Batımı 244

 b. Liberal Düşüncenin Tan Vakti ve Fizyokrasi 244

 C. Klasik İktisat: Adam Smith 246

 a. Adam Smith ve Milletlerin Zenginliği 247

 b. Klasik İktisadın İlkeleri 248

 D. Liberal Kapitalizm ve Marksist Eleştiri 249

 a. Liberal Kapitalizmin Temelleri 250

 b. Marksist Eleştirinin Dayanakları 251

 c. Marksist Eleştirinin Etkileri ve Sonuçları 252

 E. Politik İktisat: Keynesyen Ekonomi 254

 a. Keynesyen İktisadı Hazırlayan Şartlar 255

 b. Keynesyen İktisadın Politik Önermeleri 255

 F. Klasik Temelli Yeni Arayışlar 257

 a. Monetaristler/Paracılar 258

 b. Rasyoneller/Akılcılar 259

 c. Arz Yanlı İktisat 260

 G. Tek Kutuplu Dünya Düzeni: Neo-Liberal İktisat 260

 H. Son Söz: Aslında İktisat Teorileri 262

 4.3. KAPİTALİZM KRİZLER VE ALTERNATİF KALKINMA POLİTİKALARI 264

 A. Liberal Politikaların Krizler Tarihi 264

 a. Merkantilizmin Çöküşü: 1750’li Yıllar 265

 b. 1873 Ekonomik Krizi 266

 c. Dünya Ekonomik Bunalımı: 1929 267

 d. Stagflâsyon: 1970 268

 e. Finansal Krizler: 1990–2010 269

 i. Asya Krizi: 1997 271

 ii. Rusya Krizi 272

 iii. Latin Amerika Krizleri 273

 iv. Küresel Mali Kriz: 2008 275

 v. Türkiye Krizleri: 1994–2001 278

 f. Kapitalizm ve Kriz İlişkisi 285

 B. Uygulanabilir Kalkınma Politikalarının Kodları 286

 a. Her Alanda Önce Üretim 286

 b. İnsan Öncelikli Yatırım 288

 c. Yerli Kaynak Kullanımı 289

 d. Borçlanmadan Kaçınma 290

 e. Daha Etkin Bir Kamu 290

 f. Toplumsal Değer Yargılarının Yeniden Tanzimi 292

 i. Tüketim Yerine Üretim 292

 ii. İktisadi Başarı Ölçütlerinin Yeniden Yorumu 292

 iii. Mülk Satıp Mal Almak ya da Mal Satıp Mülk Almak 294

 g. Dengeli Bir Dış Ekonomi Politikası 295

 C. Uygulanabilir Kalkınma Politikalarından Uygulama Örnekleri 297

 KAYNAKÇA 301